کلثوم قربانی جویباری؛ زینب صالحی
چکیده
گویش عربی شهرستان درمیان (رایج در روستاهای سراب، خلف، درهچرم، محمدیه (چشمهشاه سابق) و رود رباط) در استان خراسان جنوبی قرنهاست که مانند جزیرهای میان گویشهای فارسی این شهرستان به بقای خود ادامه داده و با اینحال بهدلیل مجاورت با گویشهای فارسی، بسیاری از ویژگیهای این زبان را نیز پذیرفته است. از تأثیرهای مهمی که گویشهای ...
بیشتر
گویش عربی شهرستان درمیان (رایج در روستاهای سراب، خلف، درهچرم، محمدیه (چشمهشاه سابق) و رود رباط) در استان خراسان جنوبی قرنهاست که مانند جزیرهای میان گویشهای فارسی این شهرستان به بقای خود ادامه داده و با اینحال بهدلیل مجاورت با گویشهای فارسی، بسیاری از ویژگیهای این زبان را نیز پذیرفته است. از تأثیرهای مهمی که گویشهای عربی این منطقه از زبان فارسی پذیرفته، ورود فعل مرکب به نظام فعلی عربی است. در مقاله حاضر که به روش توصیفیـتحلیلی صورت گرفته، دادههای میدانی از طریق مصاحبه با حدود 30 گویشور جمعآوری شده؛ سپس ساختار فعل مرکب در گویش عربی درمیان مورد واکاوی قرار گرفته است. آنگاه پس از بررسی دادهها اثبات شده که در گویش عربی درمیان فعلهایی هستند که ساختاری کاملاً یکسان با فعلهای مرکب فارسی دارند؛ یعنی مانند زبان فارسی از یک فعلیار (با مقوله واژگانی اسم یا صفت) و یک همکرد (با مقوله واژگانی فعل) ساخته شدهاند. فعلیارها در افعال مرکبِ عربی یا فارسی هستند یا ترجمه عربی اسمها و صفتهای فارسی. همکردهای افعال مرکب عربی همگی همان ترجمه همکردهای فارسی (مانند کردن، زدن، آوردن، آمدن، کشیدن و غیره) به گویش عربی درمیان هستند. افعال مرکبی که در گویش عربی درمیان با همکرد ساخته میشوند، به دو دسته تقسیم میگردند: فعلهای مرکبی که ساخت بسیط آنها هم استعمال میشود و فعلهای مرکبی که تنها بهصورت مرکب کاربرد دارند. اما تمام افعال مرکبی که در فارسی با همکرد به کار میروند، با ساختار فارسی خود در گویش عربی کاربرد ندارند؛ بلکه برخی موارد در گویش عربی درمیان، فعلی بسیط در مقابل فعل مرکب فارسی به کار میرود.